Blog | Nieuws
Zullen we de Matthäus Passion zingen? Wat in 2018 in Haarlem begon als experiment, groeit in 2020 uit tot vier bijzondere Participatiekoren in het hele land. Aan de vooravond van de eerste repetities die in januari van start gaan, een gesprek met artistiek leider Erik Zwiers over meedoen, zingeving en Bach..
Wat zijn Participatiekoren?
“De Participatiekoren zijn koren waarin mensen met dementie met ervaren (en soms professionele) project- en koorzangers samen zingen en naar een publieksconcert toewerken. In de koren treden de projectzangers op als buddy van de mensen met dementie om hen te begeleiden bij het instuderen van de muziek. Met de koren willen we drempels wegnemen om sociaal en cultureel te kunnen blijven participeren. Het zijn dus geen dementen-koren, maar koren waar mensen met dementie net zo welkom zijn als mensen zonder dementie.”
Hoe ben je op het idee van de Participatiekoren gekomen?
“De Participatiekoren vinden hun oorsprong in het levensverhaal van Nico Knijnenberg, dat ik optekende in mijn boek over dagelijks leven met dementie; Zolang ik er ben. Hoewel Nico nog een actief leven leidde, voelde hij zich vaak buitengesloten. Hij vroeg zich dan ook hardop af: Doe ik nog mee?
De dag voor zijn aangekondigde dood, dronken we samen een glas wijn. Terwijl we proostten begon Nico te zingen: Wir setzen uns mit Tränen nieder, de eerste zin uit het slotkoor van de Matthäus Passion. Daarmee vatte Nico zo enorm krachtig samen wat het drama van een leven met dementie kan betekenen, dat ik hier wel iets mee moest doen.
“Met de Participatiekoren willen we in de eerste plaats mensen met dementie een omgeving bieden waarin zij volledig gelijkwaardig zijn aan de zangers zonder dementie. Een koor waarin je meedoet naar vermogen en ondersteuning krijgt waar nodig. Waarin je kunt blijven doen wat je altijd graag deed. Zingen, sociale relaties onderhouden, samen iets moois maken en aan het publiek presenteren.”
Waarom kiezen jullie voor de passies van Bach?
“Als er een muziekstuk is dat gaat over zingeving en het menselijk lijden en uitnodigt tot bezinning en verbinding, dan zijn het de Passies van Bach wel. Voor veel mensen is een bezoek aan een uitvoering van de Matthäus Passion een jaarlijks terugkerend hoogtepunt. Er gaan ieder jaar meer mensen naartoe.”
Bach luisteren of Bach zingen, daar zit nog wel een verschil tussen. Zijn de Passies van Bach niet hoog gegrepen?
“De lat ligt hoog. Bach laat zich niet makkelijk zingen. Onze koorleden kennen de Passies van Bach meestal al van jongs af aan. Er zijn veel mensen met dementie die de Passies een of meerdere keren hebben gezongen. Sommige koorleden zingen de koralen uit het hoofd, daar kunnen andere koorleden nog aan tippen!Wel is het zo dat wij niet de volledige Passies uitvoeren. Ieder koor zingt de hoogtepunten uit de Passies. De lengte van ieder concert is anderhalf uur, ongeveer de helft van de originele uitvoeringen.”
Zingen er ook professionals mee?
“Ieder koor heeft zijn eigen Verhalentafel. Hier werken de vertellers onder begeleiding van een drietal schrijvers aan het vormgeven van hun eigen verhaal over lijden, hoop en liefde. Het zijn eigentijdse variaties op het Grote Verhaal waarmee we laten zien wat mensen met dementie bezighoudt en waar zij naar verlangen.”